Zbiorowe struktury wyobraźni wg Junga
O rozważania naukowe na temat jungowskiej interpretacji, o kontakty z badaczami połączonymi zamiłowaniem do Carla Gustava Jungaoraz o współpracę z prestiżowym wydawnictwem Brill pytamy dr hab. Ilonę Błocian, prof. UWr z Instytutu Filozofii, współredaktorkę monografii Collective Structures of Imagination in Jungian Interpretation.
W tomie Collective Structures of Imagination in Jungian Interpretation znajdują się teksty dwudziestu autorów reprezentujących różne ośrodki badawcze na świecie, m.in. w USA, Japonii, Australii, Serbii, Wielkiej Brytanii i we Włoszech! I wszystkich połączył Carl Gustav Jung?
Tak. Autorzy wydobywają elementy myśli społecznej w koncepcji Junga, badają jej źródła, wskazują, gdzie konstytuują się jej uwarunkowania oraz określają jej horyzont, konsekwencje, nośność, związek ze współczesnymi ujęciami w różnych dyscyplinach nauki, w psychologii społecznej, socjologii czy filozofii społecznej.
Tom składa się trzech części. O czym opowiadają?
Pierwsza część Zbiorowe struktury nieświadomości składa się z tekstów poświęconych podstawowym kategoriom, które umożliwiają badanie relacji między rzeczywistością psychiczną, wyobraźnią zbiorową i zjawiskami społecznymi. John Beebe rozważa status podstawowych podejść, kategorii i kontekstów ich użycia w koncepcji Junga i odnosi je do tych powstałych w historii myśli. Inni autorzy, w tym ja i Ewa Kwiatkowska, omawiają związki myśli społecznej Junga z koncepcjami psychologicznymi i antropologicznymi, a jeszcze inni – jak Johann Graaf – z socjologicznymi. Wiele pism Junga odnosi się bezpośrednio do problematyki myśli społecznej i jego komentarzy do współczesnych mu wydarzeń o charakterze społeczno-politycznym, takich jak totalitaryzm, przywództwo polityczne czy współczesne formy religijności. Ukazują szczególny związek między jednostką a społeczeństwem, archetypem a wymiarem historycznym, społecznym, między procesami masowymi a wyobraźnią zbiorową. Otwierają perspektywę badawczą autonomicznej ważności sfery wizualnej.
Brzmi to jak bardzo ciekawa monografia dla badaczy z wielu dziedzin. O czym są kolejne części?
Część druga tomu Imaginarium społeczne poświęcona jest analizie konkretnych zbiorów i struktur porządkujących obrazy o oddziaływaniu społecznym, wyobrażeń zbiorowych odzwierciedlonych w formach architektonicznych, literaturze, filmach i praktykach psychoterapeutycznych, mitach, samych obrazach, czy formach tańca. Trzecia Psychologiczne znaczenie procesów społecznych zawiera teksty dotyczące analizy współczesnych procesów społecznych i ich możliwych wyjaśnień oraz sposobów rozumienia myśli społecznej Junga („archetypowa socjologia”) i krytyki współczesnej (dwudziestowiecznej) zjawisk społeczno-kulturowych. Filarów tych aspektów koncepcji Junga należy upatrywać w ostrym zderzeniu ewolucji nieświadomości z szybkim tempem zmian w społeczeństwie masowym, przemysłowym i w końcu postindustrialnym. Autorzy przedstawiają pytania o instynktowne wzory hierarchii społecznej, kategorię „nieświadomości kulturowej”, teorię opanowania lęku (TMT), archetypowe znaczenie lęku przed śmiercią, zjawisko sebastianizmu jako ruchu politycznego i religijnego wpływającego na idee polityczne ugrupowań w wielu wiekach historii Brazylii, krytyczne ujęcia Frankfurtczyków relacji współczesnych społeczeństw i koncepcji zdrowia psychicznego oraz tak zwane Imagopatię, logereię oraz perceptokulturę w sferze wirtualno-wizualnej komunikacji.
Współpraca w tak licznym zespole była z pewnością niemałym wyzwaniem. Jak przebiegała praca nad książką i współpraca z prestiżowym wydawnictwem Brill?
Sama praca nad tomem wiązała się z wieloma wyzwaniami, kontaktem z badaczami reprezentującymi odmienne podejścia, wiele odrębnych dyscyplin nauki, różne tradycje. Był to prawdziwy międzynarodowy wielogłos i dużo różnych fajnych koleżeńskich kontaktów.
Współpraca z wydawnictwem Brill podczas wydawania monografii i tomów prac zbiorowych jest zazwyczaj długa; zgłoszenie tomu, opracowanie opisu jego zawartości, potencjalnej wartości dla różnych odbiorców, oczekiwanie na przydzielenie do serii wydawniczej, a w końcu – na recenzje zabiera wiele czasu i wymaga niemałej cierpliwości. Korekty tekstów są kilkukrotne i „wędrują” pomiędzy redaktorami oraz autorami wiele razy. Jeśli książka wydawana jest bez żadnych kosztów ponoszonych przez autorów i instytucje, z których się wywodzą, wiele technicznych kwestii leży po stronie autora lub redaktorów naukowych tomu. W naszym przypadku przedłużenia okresów oczekiwania wystąpiły kilka razy ze względu na sytuację covidową oraz zmiany w dystrybucji wydawnictwa.
Całość okazała się dużym przedsięwzięciem, oprócz satysfakcji ze wspólnej pracy, przyniosła dialog, kontakty, i – co chyba najważniejsze – poczucie przynależności do jakiejś rozumiejącej się wspólnoty badawczej, związki z ludźmi zajmującymi się podobnymi problemami.
